استان سر سبز گلستان به دلیل قرار داشتن در کریدور بین المللی شمال به خراسان، همواره شاهد تردد مسافران زیادی از سراسر کشور است که بالتبع مسئولان حفاظت و مراقبت از ایشان و خانوادههایشان در جادههای استان، وظیفه پرسنل راهنمایی و رانندگی و عزیزان زحمتکش اداره راه و ترابری است. هرچند مسئولان پلیس راهنمایی و رانندگی استان در کنار سایر نیرویهای راهداری، امدادی و خدماتی، به ویژه در فصول سر سال و از آخرین ماههای سال اقدامات امنیتی و حفاظتی خود را در خصوص مرمت جادهها و حفاظت از جان مسافران و کمتر شدن حوادث رانندگی در سطح راههای استان آغاز می کنند و در صدد رفع نواقص بر می آیند، ولی وجود برخی ساختارها و زیرساختهای نامناسب در سطح جادههای استان همه ساله، باعث بروز حوادث ناگوار و جبران ناپذیر می شوند.
نقش ایمنی راهها در کاهش حوادث رانندگی با وجود اینکه رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی و حرکت با سرعت مطمئنه در حین رانندگی، در کاهش حوادث رانندگی تاثیر به سزایی دارند، ولی گاهی اوقات به دلیل وجود برخی «نقاط حادثهخیز» در جادهها و عدم آگاهی رانندگان عبوری از این نقاط، بروز حوادث رانندگی اجتنابناپذیر است. استان گلستان نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست و بدون شک نقاط حادثه خیز در استان ما نیز از عوامل بروز بسیاری از تصادفات جاده ای به شمار می روند.
نقاط حادثه خیز نقاط حادثه خیز به نقاطی اطلاق میشوند که بر اثر وجود ناهماهنگی در احداث و تعریض جاده یا به علت شب زیاد، دید کم، گردنههای متعدد، ریزش سنگ یا بهمن، لغزنده بودن جاده در زمان بارش نزولات جوی و ... امکان بروز حوادث رانندگی در این نقاط بیش از سایر نقاط در یک مسیر است. اما در استان گلستان که به جز چند مسیر ، بیشتر جاده ها کفی و فاقد هرگونه گردنه و دره هستند و شیب جادههای سراسری آن بسیار کم است، وجود تعداد زیادی نقاط حادثهخیز یا به قول دوستان اداره راه «نقاط پر حادثه!» کمی تامل برانگیز است. در واقع ایجاد بسیاری از نقاط حادثه خیز استان معلول ضعف یا تعلل در اجرای برخی پروژه ها و یا عدم اجرای مناسب و کامل پروژه های راهداری است. مشت نمونه خروار پروژه پل هوایی فاضل آباد در محل تلاقی با کمربندی علی آباد که تا کنون تصادفات جرحی و فوتی فراوانی در محل ساخت این پروژه به وقوع پیوسته اند ولی کماکان ساخت آن به صورت اسلو موشن و قطره چکانی در حال پیگیری است. در ایران مطابق تعریف راه و ترابری، نقطه حادثه خیز نقطهای است که در یک دوره سه ساله، حداقل 10 تصادف و در یک دوره یک ساله یک ساله حداقل چهار تصادف در آن رخ داده باشد. اما متاسفانه در برخی از نقاط حادثهخیز نظیر همین پل هوایی، استان آمار تصادفات خیلی بیشتر از حد استاندارد است تا جایی که در برخی معابر بین شهری، نقطه حادثه خیز به یک پاره خط حادثه خیز تبدیل شده است!
علم در خدمت راهنمایی و رانندگی ذکر این نکته ضروری است که امروزه در حل معضلات و چالش های باید از تجارب سایرین و علم روز دنیا بهره جست و دوره حدس و گمان و استدلالهای غیر منطقی سر آمده است. بنابراین استفاده از نتایج علمی سایر کشور ها و تحقیقات گسترده در به روز رسانی خدمات ترافیکی امری واجب و لازم است. استفاده از علم آمار و نرمافزارهای جدید شناسایی نقاط حادثهخیز، احداث یا تعریض جادهها با توجه به بار ترافیکی منطقه، مطالعه، جانمایی، احداث و افتتاح منطقی کمربندی ها، به کارگیری تجهیزات مدرن پلیسی در ثبت تخلفات، برخورد جدی و غیر مدرسهای با متخلفان، لزوم آموزش مقررات به شیوه مدرن، تشویق رانندگان محتاط و ... از جمله عواملی هستند که در ایجاد یک سیستم حمل و نقل پویا و سالم تاثیر به سزایی دارند. اما متاسفانه در سالهای اخیر به کارگیری پیمانکاران سنتی و بیتجربه، تعجیل در افتتاح برخی پروژهها، افتتاح چند باره پروژه های نیمه کاره، نبود نظارت و عدم به کارگیری مصالح استاندارد و متناسب با آب و هوای این منطقه در زیرسازی راهها، وجود دور برگردانهای غیر استاندارد، روشنایی کم یا غیر استاندارد در برخی معابر، انجام عملیات راهداری یا تعمیراتی بدون رعایت نکات ایمنی و نصب علائم هشدار دهنده، عدم کارشناسی مناسب و علمی در ساخت برخی معابر ، اطاله ساخت برخی پروژه ها، نبود علائم رانندگی مناسب و مواردی از این دست، نه تنها تلاش های پلیس را در کاهش تصادفات کمرنگ کمتر است بلکه جاده های کفی استان را نیز از حیث داشتن نقاط حادثه خیز بی نیاز کرده است و باعث شده تا «ترافیک در استان گلستان» که علی الاصول باید به نسبت سایر استانهای کوهستانی، از روانی و ایمنی بیشتری برخوردار باشد، به یکی از دغدغههای مردم استان و مسافران عبوری تبدیل شود.
حذف نقاط حادثه خیز یا آشکارسازی و اطلاع رسانی در خصوص نقاط حادثه خیز به جرأت میتوان در بسیاری از نقاط حادثه خیز در استان گلستان، عوامل طبیعی و شرایط جوی نقشی ندارند و بیشتر فاکتور ها و عوامل فنی و راهداری نظیر خطا یا سهل انگاری در محاسبات، عجله برخی مسئولان در افتتاح پروژهها، کمبود بودجه در تکمیل و تجهیز پروژهها و تعریض معابر و مسائلی از این دست باعث بروز حوادث ناگوار می شوند. عدم وجود دور برگردان استاندارد در معابر بینشهری، تغییر مسیر ناگهانی سه به دو یا دو به سه در برخی معابر، وجود سرعتگیرهای غیراستاندارد و دستساز که بیشتر شبیه به خاکریز هستند تا سرعتگیر، وجود چاله و دستانداز به علت استفاده از مصالح نامرغوب یا ناسازگار با شرایط اقلیمی استان، عدم وجود تابلوهای هشداردهنده و تابلوهای اطلاعرسان به تعداد کافی، باعث شده تا جادههای بینالمللی استان گلستان به مراتب از جاده های کوهستانی دارای گردنه فنی و دید بسیار کم نا امن تر و خطرناکتر شوند. به عنوان مثال در کمربندی قدیم علی آباد در چند روز گذشته سرعت گیر هایی با آسفالت ساخته شده اند که تردد خودرو از روی آنها در سه فاز شیب عمودی، مسطح و شیب رو به پائین صورت می گیرد در صورتی که سرعت گیر استاندارد دارای یک فاز تردد عمودی است. بدون شک حرکت با سرعت بالا بر روی سرعت گیر دارای سه فاز، با معلق زدن و واژگونی خودرو همراه است.
تابلوهایی که خیلی تابلو هستند. با وجود اینکه تابلوهای راهنمایی و رانندگی در روانی ترافیک و پیشگیری از حوادث رانندگی نقشی اساسی و حیاتی ایفا میکنند، اما گاهی اوقات دیده میشود در نصب، نگهداری و حتی ساخت آنها دقت چندانی صورت نمیگیرد. یکی از معضلات اساسی در این خصوص استفاده از تابلوهای دست دوم یا به عبارتی تغییر نوشتههای یک تابلو است که به علت ساختار این تابلوها (خاصیت انعکاس نور در شب یا شبرنگ بودن) بعد از تاریکی هوا به سختی خوانده میشوند و یا مخدوش دیده میشوند که این امر باعث بروز مخاطراتی در این زمینه میشود. هر چند شهروندان استان از نوع و شرایط مسیرهای مختلفی که در آنها تردد میکنند، آگاهی دارند، ولی نا آگاهی رانندگان عبوری و مسافران از مضامین تابلوهای مخدوش در معابر استان چندان بیخطر نیست. جا دارد مسئولان راهنمایی و رانندگی نسبت به تغییر مکان برخی تابلوها، تعمیر و مرمت و یا تعویض تابلوهای فرسوده اقدام کنند و در نصب تابلوهای جدید، به ویژه در ورودیهای شهرها یا معابر بین شهری، عدم آشنایی مسافران را با مختصات جادههای استان در نظر بگیرند تا اهدافی که از نصب این تابلوها مدنظر است، به خوبی محقق شوند.
پایان سخن؛ عامل انسانی، خودرو و جاده سه ضلع از اضلاع مثلث ترافیک هستند که وجود نقص و ناکارآمدی در هر کدام از موارد ذکر شده منجر به حوادث ناگواری میشود که جبران مافات در برخی مواقع به هیچ عنوان امکان پذیر نیست. در طی سالهای اخیر تلاشهای زیادی برای اصلاح فرهنگ ترافیکی مردم صورت گرفته است ولی در خصوص ایمنی خودروها و ساخت جادههای استاندارد، متاسفانه تلاش جدی و قابل ملاحظه ای صورت نگرفته است. عوامل زیادی در ایمنی جاده ها و کاهش تلفات رانندگی نقش دارند که در حال حاضر با توجه به حجم بالای نقاط حادثهخیز و کمبود بودجه امکان حذف تمام نقاط فوق در استان امری محال است. ولی کم کردن یا کمرنگ اثرات این نقاط حادثه خیز با انجام اقدامات پیشگیرانه یا مهندسی شده امکان پذیر است. امید است مسئولان و سازمانهای نظارتی بر ساخت جادههای درونشهری و برونشهری نظارت بیشتری داشته باشند و از ساخت و سازهای غیراصولی و احداث معابر و جادههای غیراستاندارد جلوگیری کنند. چه بسا تبعات منفی و جبرانناپذیر ساخت پروژه های غیراستاندارد، بیش از منافع سیاسی و ترافیکی آنهاست.
